Ирэх долоо хоногоос эхлэн сурагчдын зуны амралт эхэлнэ. Үүнтэй холбоотойгоор цахим орчинд сурагчдад зуны амралтынх нь үеэр гэрийн даалгавар битгий өгөөрэй. Заавал өгөх гээд байвал хоол хийж сурах, байгалийн сайханд аялах, биеэ чийрэгжүүлэх гэхчлэн хүн болж төлөвшихэд нь хэрэгтэй даалгавар өгөөрэй гэсэн санал  хандлага түлхүү явж байна.

Үнэхээр ч өмнөх нийгмийн үед сурагчдын зуны амралтын даалгавар дандаа бүтээлч ажилтай уялддаг байсан юм. Тухайлбал, таана хөмүүлээр зоодой хийх,  малчин айлын хүүхдүүд бол даага уналга эдэлгээнд сургах, амралтаараа нийгмийн тустай хөдөлмөрт оролцох,  аль эсвэл уран зохиолын тийм ном унших гэхчлэн даалгадаг байв.

Зуны даалгаврын талаар  нэгэн залуу ээж юу гэж ярьсныг хүргэе. “Хэдэн жилийн өмнө манай хүүг гуравдугаар анги төгсөхөд багш нь нэг ном худалдаж авахыг санал болгосон.  Тэгээд тэр ном нь Сурагчийн зуны даалгавар гэсэн нэртэй, бүр “гуравдугаар анги” гээд биччихсэн байсан.  Хүүтэйгээ зуны турш нөгөө номтой ноцолдож өнгөрөөсөн.  Хүү маань ч олигтой амарч чадаагүй" гэж ярих ээжтэй таарч байлаа.  Дараа жилийн зун бас л ийм явдал давтагдсан...

Сурагчдыг гэрийн даалгавраар шахах нь сайн гэхээсээ илүү саар нөлөөтэй. Нэгдүгээрт, эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлдөг, хоёрдугаарт, хүүхдийг сургууль, хичээлд дургүй болгох муу нөлөөтэй ажээ.

Ерөөс сурагчдын зуны даалгавраар дагнан ном бичиж сургуулиудад шахдаг хэдэн зохиогч бий. Эцэг эхчүүд бараг  гадарлаж байгаа байх.  Эндээс харвал хүүхдийн зуны амралт нэг талдаа зарим хүмүүсийн мөнгө хийх боломж болж хувирсан мэт. Ингэж хүүхдүүдийн амралтынх нь цагаас хугаслаж хумсалсан даалгавар гэгч юм  одоо эрхбиш хумигдах хандлагатай байгаа нь талархалтай.

Хэдхэн хоногийн өмнө болсон “Сургуулийн өмнөх, бага, дунд боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрийн агуулга, суралцахуйн удирдамжийг сайжруулсан үр дүн” сэдэвт үндэсний хэлэлцүүлгийн үеэр БСШУС-ын сайд Ё.Баатарбилэг  “Бага ангийн хүүхдүүд даалгавраас болж маш их ядарч, хичээл сургуульдаа дургүй болж байна, урьд өмнө ийм байгаагүй. Энэ ачааллыг бууруулж, хэвийн хэмжээнд хүргэхийн тулд туйлын ухаалаг, тооцоо судалгаатай хандах учиртайг” сануулсан билээ.

Хүүхдийн сурах хүслийн хамгийн том дайсан нь гэрийн даалгавар гэдгийг мэргэжилтэн судлаачид хэлдэг. Ингэж хэлснээр гэрийн даалгаврыг ор тас үгүйсгэж буй хэрэг биш бөгөөд хамгийн гол нь олон улсын стандартыг хангасан,  хүүхдэд ядаргаа багатай, тэднийг залхаадаг бус, цаг зав зарцуулалт бага байхаар тооцоолох учиртай гэж байна.

 Австралийн эрдэмтэд нэгэн судалгааны ажил явуулаад үр дүнд нь гэрийн даалгавар хийх нь тийм ч ач холбогдолтой зүйл биш гэдгийг тогтоожээ. Гэхдээ мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар зохистой даалгавар нь дунд, ахлах ангийн хүүхдүүдэд бага зэрэг нэмэлт мэдлэгийг олгодог ажээ. Харин манайд л энэ даалгавар гэдэг юмны тун хэмжээг нь ихдүүлээд тэр  нь эцэстээ хүүхдийг хашрааж халгадаг  “хадны мангаа” болж хувирсан байгаа юм.

Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас сурагчдад өгөх нэг өдрийн гэрийн даалгаврын хэмжээ, ачааллыг сургалтын агуулга, сурагчдын нас, бие хөгжлийн онцлогт тохируулан өгөх зөвлөмж гаргасан байдаг.

Зөвлөмжийн дагуу нэгдүгээр ангийн сурагчийн гэрийн даалгавар нэг цагаас хэтрэхгүй байх ёстой ажээ. Харин II-III ангийн сурагч 1.5 цаг, IV-V ангийн сурагч хоёр цаг, дунд ангийн сурагч 2.5-3 цаг, ахлах ангийн сурагчийн гэрийн даалгавар 3.5 цагаас ихгүй байх шаардлагатай аж.

Тус байгууллага чухам юунд үндэслэж ийм зөвлөмж гаргасныг хэлж мэдэхгүй ч хэм хэмжээ тогтоож өгсөн нь сайн хэрэг. Гэхдээ энэ бас тийм ч бага хугацаа биш.  Жишээ нь дөнгөж зургаан настай хүүхэд тогтвортой суугаад нэг цаг зөвхөн хичээл номонд төвлөрнө гэхэд эргэлзээтэй. 

Гэрийн даалгврын талаархи бусад орны жишиг ямар байдгийг харъя. Англи болон  боловсролын тогтолцоогоороо  дэлхийд тэргүүлж буй Финлянд улс гэхэд  сурагчийн гэрийн даалгвар өдөрт 30 минутаас хэтрэхгүй байвал зохино гэж үздэг. Бидний сайн мэдэх Өмнөд Солонгост гэрийн даалгаварт ач холбодол бараг өгдөггүй гэдгийг тэнд ажиллаж амьдарч байсан нэгэн хэлж байх юм.

АНУ-ын Массачусетс мужийн нэгэн  дүүрэгт сурагчдын гэрийн даалгавар хийлгэх цагийг багасгах төлөвлөгөөг хэрэгжүүлж, VI-VIII ангийн хүүхдүүд гэрийн даалгаварт өдөрт нэг л цаг зарцуулах бөгөөд долоо хоногийн 2-3 өдөр л гэрийн даалгавар хийхээр журам гаргасан байна.

Мөн  хүүхдийн гэрийн даалгавар хийх хугацааг “10 минутын дүрэм”-ээр зохицуулах хэрэгтэй гэж үзэж байгаа судлаачид бас байна. Тухайлбал,  анх сургуульд орж буй жил хичээл хийх цаг өдөрт 10 минут байх бөгөөд анги өгсөх тусам 10 минутаар энэ хугацааг сунгах юм. Ингээд ахлах ангийнхны хувьд энэ хугацаа хоёр цаг хүртэлх байдлаар нэмэгдэх аж.

Энэ мэтээр гэрийн даалгавар тойрсон  судалгаа, шинэчлэл байна.  

Сурагчдыг гэрийн даалгавраар шахах нь сайн гэхээсээ илүү саар нөлөөтэй. Нэгдүгээрт, эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлдөг,  хоёрдугаарт, хүүхдийг сургууль, хичээлд дургүй болгох муу нөлөөтэй ажээ.  Энэ талаархи судалгаанд оролцсон  сурагчдын 45 хувь нь гэрийн даалгавар их өгдөг учир хичээлд явах ямар ч сонирхол байдаггүй гэж хариулжээ. Харин 11 хувь нь гэрийн даалгавраа хийгээгүй үедээ албаар хичээлээ тасалдаг гэсэн хариулт өгсөн байна.

Харин одоо хэдхэн хоногийн дараа зуны амралт эхэлнэ. Гэрийн далгааврын  үинэчлэлийг энэ зунаас эхлээд л хэрэгжүүлье.  Нас насны эрэмбэ онцлогт нь тохируулж  хүн болж төлөвшихэд нь хэрэгтэй, хөдөлмөрийн хүмүүжил олгохуйц, илүү бүтээлч тийм л зуны даалгаврыг өгье.  Тэгснээс тэр тоо, цээж бичгээ анги танхимдаа хийг.